مدل کسب‌و‌کار شبکه‌ای

مدل کسب‌وکار نشان می‌دهد که چگونه یک سازمان با کمک همکاران به ارزش‌آفرینی برای ذی‌نفعان خود می‌پردازد. مدل‌های کسب‌وکار به منظور ایجاد هماهنگی میان اهداف راهبردی، فرآیندهای کسب‌وکار و سیستم‌های اطلاعاتی در یک سازمان به کار گرفته می‌شوند و از این طریق موفقیت و بقای آن‌ها در محیط کسب‌وکار تضمین می‌شود.

برای پاسخگویی به نیازهای شبکه‌های همکار و مدل‌سازی کسب‌وکارهای شبکه‌ای، مدل کسب‌وکار شبکه محور (Service Dominant Business Model Radar) پیشنهاد می‌شود. برخلاف بوم کسب‌وکار، مدل رادار رویکردی شبکه محور دارد و به تعریف چگونگی هم آفرینی تعاملی ارزش و ساختارهای هزینه و درآمد در بستر شبکه می‌پردازد. آنچه این مدل کسب‌وکار را باز سایر رویکردها متمایز می‌کند، تمرکز آن‌ها بر ارتباطات و تعاملات بین بازیگران و عناصر گوناگون یک صنعت می‌باشد.

معرفی مدل

همان‌طور که شکل فوق دیده می‌شود، در مرکز نمودار ارزش مشترک بازیگران واقع شده است. درواقع این ارزشی است که تمام بازیگران حول آن جمع شده و برای تحقق آن فعالیت می‌کنند و مشابه محور شبکه می‌باشد. ارزش پیشنهادی توسط سه دایره هم محور احاطه شده است. دایره اول ارزش پیشنهادی بازیگر است که بر ارزش مشترکی دلالت دارد که توسط یک بازیگر مشخص و در تعامل با سایرین هم‌آفرینی می‌شود. دایره بعدی نشان دهنده فعالیت‌های کلیدی است که هرکدام از بازیگران جهت تحقق ارزش مشترک انجام می‌دهند. دایره آخر نیز ساختار درآمد- هزینه‌ بازیگران است.

هرکدام از قطاع‌های این مدل دایره‌ای نمایانگر یک بازیگر می‌باشد، که شامل بازیگر محوری (Focal Organization)، بازیگر همکار محوری (Core Partner)، بازیگر همکار توانگر (Enriching Partner) و مشتری می‌شود. بازیگر محوری توسعه‌دهنده و مدیر شبکه است و نقش هماهنگی را بر عهده دارد. در حالی که بازیگران همکار برای تحقق ارزش مشترک و رفع مسائل شبکه تلاش می‌کنند.

یک مثال…

یک نمونه پر شده این مدل کسب‌وکار برای یک پلتفرم هوشمند مدیریت پارکینگ در شکل کناری دیده می‌شود.

در این پلتفرم چهار بازیگر وجود دارد؛ راننده، صاحب پارکینگ، مدیر پلتفرم و سیستم ناوبری. مثلا ارزش محوری راننده برای این کسب و کار اطلاعات موقعیت مکانی است. فعالیت اصلی این راننده هم ارسال درخواست جای پارک است، در نهایت به ازای استفاده از این پلتفرم هزینه پرداخت می کنه. پیدا کردن آسان جای پارک منفعت اصلی سیستم برای راننده است.

مدل کسب‌وکار شبکه‌ای که در این مقاله به اون پرداخته شد، یکی از بهترین ابزارها برای نمایش فعالیت‌های پلتفرمی است که بازیگران مختلف حول یک ارزش واحد با هم همکاری می‌کنند.

• Traganos, K., Grefen, P. W. P. J., den Hollander, A., Turetken, O., & Eshuis, R. (2015). Business model prototyping for intelligent transport systems: a service-dominant approach. Beta Publication, 469, 7. (لینک مقاله)

سجایانگار؛ تحلیل، طراحی و استقرار مدل‌های کسب‌وکار شبکه‌ای